पंढरीची वारी – महाराष्ट्रातील श्रद्धेचा महासोहळा

🕉️प्रस्तावना – वारकरी संप्रदायाची ओळख

वारकरी संप्रदाय ही महाराष्ट्रातील एक महान भक्तिपंथीय चळवळ आहे. दरवर्षी आषाढ महिन्यात लाखो भक्त पंढरपूरच्या विठोबा रुख्मिणी मंदिराकडे पायी चालत जातात. ह्या पदयात्रेला “पंढरीची वारी” असे म्हणतात. हिची परंपरा सुमारे ८०० वर्षांहून अधिक जुनी असून, आजही ती तितक्याच श्रद्धेने चालू आहे.

📿पंढरीची वारी म्हणजे काय?

वारी म्हणजे पंढरपूरच्या विठोबाच्या दर्शनासाठी केली जाणारी भक्तिपूर्ण पदयात्रा. यामध्ये दोन प्रमुख पालख्या –

1. संत तुकाराम महाराजांची पालखी (देहू येथून)
2. संत ज्ञानेश्वर महाराजांची पालखी (आळंदी येथून)
   यांच्या अगोदर लाखो वारकरी भक्तांसह चालतात, अभंग गातात, टाळ मृदंग वाजवतात.

📜पंढरीची वारीचा इतिहास

वारीची परंपरा संत ज्ञानेश्वर महाराजांपासून सुरू झाली असे मानले जाते. त्यांच्या पुढे संत तुकाराम महाराजांनी वारकरी संप्रदायाचा प्रभाव वाढवला. १६८५ साली सखाराम महाराज व विठोबांनी प्रथम वारकऱ्यांसह पालखीची प्रथा सुरु केली.

या वारीने छत्रपती शिवाजी महाराज, तुकोबारायांचे अनुयायी, आणि अनेक संतांच्या काळात सामाजिक एकतेचे कार्य केले आहे.

🛤️प्रमुख टप्पे व मार्ग

वारीमध्ये ठराविक मुक्कामाचे ठिकाणे असतात. काही महत्त्वाचे टप्पे खालीलप्रमाणे:

• आळंदी / देहू – पालखीचा प्रारंभ
• पुणे – ढोल-ताशांच्या गजरात स्वागत
• सासवड, जेजुरी, बारामती, लोनंद, फलटण, तरडगाव, माळशिरस
• वाखरी – शेवटचा मुक्काम
• पंढरपूर – अंतिम सोहळा, ‘अषाढी एकादशी’ला विठोबाचे दर्शन

या वारीत २०-२१ दिवसांमध्ये सुमारे २५०-३०० किमी पायपीट होते.

🔥वारीतील सोहळे व परंपरा

१. रिंगण सोहळा 🎉

पालखीच्या बैलांच्या रिंगणात भरती वेळेस चालणारे पारंपरिक धावणं. अत्यंत रोमांचकारी!

२. फड व्यवस्था 🏕️

वारकऱ्यांचे राहणे, खाणे, झोपण्याची व्यवस्था ‘फडां’द्वारे केली जाते.

३. अभंग गायन व भजन 🎶

प्रत्येक मुक्कामी वारकरी अभंग गातात, कीर्तन करतात. “पंढरीनाथाचा जयजयकार” दुमदुमतो.

🧘‍♂️वारकऱ्यांचे आचार व जीवनशैली

वारकरी अत्यंत साधे जीवन जगतात. वारी दरम्यान ते काही नियम पाळतात:

• सात्त्विक आहार
• नित्य हरिपाठ व भजन
• मद्य व मांसाहार टाळणे
• सर्वांप्रती समता व स्नेहभाव

यातून “भक्तीमध्ये शक्ती आहे” हा संदेश त्यांनी समाजात पोचवला.

🤝पंढरीची वारीचे सामाजिक व आध्यात्मिक महत्त्व

वारी ही केवळ धर्माची यात्रा नाही, ती एक सामाजिक क्रांती आहे. ही वारी सर्व जाती-धर्माच्या लोकांना एकत्र आणते, समता शिकवते आणि प्रेम, भक्ती व समर्पणाचे मूल्य रुजवते.

• आज लाखो युवक, महिला, वृद्ध यात सहभागी होतात.
• ही वारी पर्यावरणपूरक व शिस्तबद्ध असते. 🌿
• राज्यातील पोलिस, स्वयंसेवी संस्था, स्थानिक ग्रामस्थ यांचे योगदानही मोठे असते. 🚓

🛕उपसंहार – भक्तीचा महामार्ग

पंढरीची वारी ही एक तीर्थयात्रा नसून, ती एक भक्तीमार्गावर चालणारी जिवंत संस्कृती आहे. आजच्या यंत्रयुगातही ही यात्रा लाखो लोकांमध्ये श्रद्धा, आशा व समाधान निर्माण करते. ही परंपरा टिकवणे ही आपल्या महाराष्ट्राची जबाबदारी आहे.

“ज्ञानोबा-तुकोबांचा जयजयकार!”
“पुंडलीक वरदा हरि विठ्ठल!”